بیش از 120 گونه شناساییشده در سردهی گیاه قهوه (با نام علمی Coffea) وجود دارد. تولیدکنندگان، تجار، برشتهکنندگان، باریستاها و مصرفکنندگان بیشتر با دو مورد از این گونهها آشنا هستند:
عربیکا و روبوستا. با این حال، گونهی سومی بعد از این دو وجود دارد که عمدتاً در آسیای جنوب شرقی رشد میکند: قهوه لیبریکا (با نام علمی Coffea Liberica). امروزه، این گونه اصلی از سردهی گیاه قهوه است که در مالزی و فیلیپین رشد میکند. لیبریکا از کجا نشات گرفته است؟ چه مزهای دارد؟ آیا محبوبتر خواهد شد؟ برای پاسخ به این سوالات و کسب اطلاعات بیشتر، با «پاسیتا خوآن» از سازمان ملل متحد و «گونزالو هرناندز» از Coffea diversa صحبت کردم.
لیبریکا در لیبریا، از غرب آفریقا سرچشمه گرفته است. با این حال، امروزه بیشتر در آسیای جنوب شرقی (یعنی فیلیپین، اندونزی و مالزی) کشت و مصرف میشود. تنها در فیلیپین، لیبریکا بیش از 70 درصد از کل قهوهی تولید شده را تشکیل میدهد.
پاسیتا عضو کمیتهی راهبری دپارتمان جنگل و مزرعهی سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل است. او دربارهی سفر این گونه از آفریقا به آسیا این گونه توضیح میدهد:
ممکن است گیاه لیبریکا از کشور لیبریا به اتیوپی رفته و از آنجا به خاورمیانه رسیده و در نتیجهی آن، در آسیای جنوب شرقی گسترده شده. [در آن زمان، مسلمانان بیشتر] به دلایل مذهبی به مالزی میرفتند.
همچنین این احتمال وجود دارد که استعمارگران پس از استقرار، گیاهان لیبریکا را با خود به آسیای جنوب شرقی آورده باشند. «بیشتر آسیای جنوب شرقی یا توسط فرانسویها، هلندیها یا اسپانیاییها اشغال شده بود. این مستعمره نشینان اروپایی قهوه را با خود میآوردند، که بعدها بر عادات قهوهنوشی بیشتر مناطق جنوب شرقی آسیا تأثیر گذاشت.»
در حالی که جزئیات نحوهی ورود لیبریکا به آسیای جنوب شرقی ممکن است مورد مناقشه باشد، تحقیقات نشان میدهد که در اواخر قرن نوزدهم محبوبیت زیادی پیدا کرد. این امر به این دلیل است که در حدود سال 1890، اپیدمی بیمار زنگ برگ قهوه (Coffee Leaf Rust) بیش از 90 درصد گیاهان عربیکا را در سراسر جهان فرا گرفت. پس از آن، تابآوری در برابر بیماریها و آفات به یک اولویت برای بسیاری از تولیدکنندگان تبدیل شد. در حالی که بسیاری از تولیدکنندگان در آن زمان به روبوستا روی آوردند، تولیدکنندگان فیلیپین در عوض تشویق به کاشت لیبریکا شدند. به این دلیل که گیاه لیبریکا در برابر زنگ برگ قهوه بسیار مقاومتر است و همچنین میتوان آن را راحتتر از عربیکا در دماهای بالاتر و ارتفاعات پایینتر کشت کرد. علاوه بر این، نفوذ آفات به پوست گیلاس لیبریکا دشوارتر است، زیرا به طور قابل توجهی سفتتر هستند. نزدیکی و سفر آسان از فیلیپین به سایر کشورهای آسیای جنوب شرقی باعث شد این گونه به سرعت گسترش یابد. پاسیتا توضیح میدهد: «فیلیپین فقط به اندازهی یک قایقسواری با مالزی و اندونزی فاصله دارد.» قهوه و ادویهها میتوانند بدون نیاز به کشتیهای بزرگ از کشوری به کشور دیگر منتقل شوند.»
گونزالو هرناندز مالک و مدیر Coffea diversa، یک باغ قهوه در کاستاریکا که بیش از 700 نوع مختلف گیاهشناسی قهوه را پرورش میدهد، توضیح میدهد که امروزه، لیبریکا را میتوان در حال رشد وحشی در سراسر مناطق گرمسیری آفریقا یافت.
او میافزاید: «این یک گیاه قهوه بسیار قوی است.» در شرایط Coffea diversa در جنوب کاستاریکا، به خوبی رشد می کند.
«ما چند جهش طبیعی داریم که حتی به طور خود به خود در Coffea diversa رخ داده است. یک جهش طبیعی در [لیبریکا] وجود دارد که گیلاسهای رسیده را به رنگ زرد تولید میکند و جهش دیگری به رنگ صورتی میرسد.»
درختان لیبریکا تا پنج سال پس از کاشت شروع به بارور شدن گیلاس میکنند. آنها بلند میشوند و ارتفاع برخی از درختان به 17 متر میرسد (که میتواند چیدن گیلاس را دشوار کند.)
برگها و گیلاسها نیز به طور قابل توجهی بزرگتر از گیاهان عربیکا و روبوستا هستند. پهنای برگ های لیبریکا تا 30 سانتیمتر میرسد و گیلاسهای این گونه در زمان رسیدن تقریباً دو برابر اندازهی دو نوع دیگر میشوند.
نسبت گوشت به پوست در مقایسه با نسبت 40:60 برای عربیکا و روبوستا، برای لیبریکا حدود 60:40 است. این نه تنها زمان خشک شدن گیلاس لیبریکا را افزایش میدهد، بلکه بر طعم آن نیز تأثیر میگذارد. پاسیتا توضیح میدهد: «از آنجایی که لیبریکا دارای گوشت زیادی است و زمانی که به طور طبیعی خشک میشود تخمیر میشود، طعم میوهای دارد.»
در آسیای جنوب شرقی، جکفروت بسیار محبوب است. طعمهایی که در لیبریکا دریافت میکنیم، تقریباً همیشه بهعنوان [مشابه] جکفروت توصیف میکنیم. بیشتر از میوههای هستهدار یا مرکبات. لیبریکای فرآوری شده به روش طبیعی تمایل به تولید این نتهای لطیف جک فروت دارد، در حالی که پردازش شسته شده منجر به طعمهای مرکباتی و گلی بیشتر یا حتی نتهای طعم «سنتی» مانند شکلات میشود. فراتر از این، سایر ویژگیهای طعمی قابل توجه لیبریکا شامل طعم ماندگار و شیرینی ثابت است. لیبریکا بیشتر با عنوان «شیرینتر از عربیکا» توصیف میشود. این ممکن است به این دلیل باشد که دانههای لیبریکا متخلخلتر هستند، به این معنی که لوبیا در نهایت قند بیشتری را از موسیلاژ جذب میکند.
درک لیبریکا در سرتاسر جهان در حال تغییر و بهبود است. سال گذشته، بورنئو اولین سمپوزیوم قهوه خود را با تمرکز بر لیبریکا اسپشیالتی برگزار کرد و حتی یک مسابقه برشتهکاری لیبریکا داشت. با این حال، گونزالو خاطرنشان میکند که درست مانند عربیکا، تولید لیبریکای تخصصی یا با کیفیت بالا میتواند سخت باشد. «تنها راه برای غلبه بر مفاهیم منفی مرتبط با لیبریکا این است که دوستداران قهوهی تخصصی این فرصت را داشته باشند که طعم لیبریکا را بچشند.
برای اینکه این اتفاق بیفتد، برشتهکاران متخصص قهوه اسپشیالتی باید قهوههای لیبریکا تولید شده تحت پروتکلهای تخصصی را در عرضهی خود بگنجانند.»
این ممکن است برای برخی برشتهکاران و کافههای موج سوم جالب باشد، بهویژه کسانی که بیشتر به انواع و فرآیندهای نادرتر و غیرمتعارفتر علاقهمند هستند. پاسیتا میگوید: «حتی گروههای فیسبوکی فقط برای لیبریکا وجود دارند. در ژاپن نیز علاقهی مجددی وجود دارد، زیرا این بازار اغلب قهوههایی را میخواهد که درجه یک یا کمیاب باشند.»
برای تولیدکنندگان، لیبریکا دارای طیف گستردهای از مزایای است. در کنار انعطاف پذیری آن در برابر بیماریها و آفات، در بین سایر محصولات به خوبی رشد میکند و به کشاورزان این امکان را میدهد که محصولاتی را که برای ثبات بیشتر پرورش میدهند متنوع کنند.
پاسیتا میگوید: «شما حتی میتوانید لیبریکا را در میان سایر درختان میوه بکارید. موز، پاپایا و آناناس به طور خاص با قهوه به خوبی رشد میکنند، بنابراین آنها محصولات همراه خوبی هستند. بادام زمینی [همچنین خوب است زیرا] نیتروژن موجود در خاک را تثبیت میکند.
«اینها راهحلهای اقتصادی برای کشاورزانی است که فقط یک بار در سال میتوانند قهوه برداشت کنند. [لیبریکا به آنها این فرصت را میدهد] تا در بین فصول برداشت، محصول نقدی پرورش دهند.
علاوه بر این، تغییرات آب و هوایی به این معنی است که بسیاری از زمینهای مناسب برای رشد گیاهان عربیکا (که شرایط دمایی دقیقی دارند) غیرقابل استفاده میشود. برای تولیدکنندگان در این مناطق، سرمایهگذاری در یک محصول قویتر میتواند تنها گزینه باشد. لیبریکا حتی ثابت کرده که در برخی مناطق نسبت به روبوستا انعطاف پذیرتر است. سیستم ریشهی آن عمیقتر رشد میکند و میتواند در انواع مختلف خاک رشد کند.
پاسیتا اضافه میکند که کشاورزان احتمالاً در مقایسه با روبوستا قیمتهای بهتری برای لیبریکا دریافت خواهند کرد. با این حال، گیاه لیبریکا به اندازهی روبوستا حاصلخیز نیست و این موضوع لیبریکا را در یک موقعیت بدهبستان قرار میدهد. او می گوید: «کشت لیبریکا توازن دارد. شما درختان کمتری برای مراقبت و قهوهی کمتری برای فروش دارید، اما در نهایت [کشاورزان] میتوانند همان مقدار پول را دریافت کنند.»
اگر میخواهیم به طور جمعی صنعت را به جلو ببریم، پس تنوع در میان گونهها و گیاهانی که پرورش میدهیم مهم است. این گام دیگری به سوی پایداری گستردهتر برای تولیدکنندگان قهوه و زنجیرهی تامین به عنوان یک کل است.
ویژگیهای فنجان منحصر به فرد لیبریکا، انعطاف پذیری بالا و پسزمینهی داستانی آن را به یک گزینهی جدید جذاب برای تولید کنندگان و مصرفکنندگان تبدیل کرده است. در عصر مشکلات و نگرانیها، این میتواند یک فرصت نادر باشد. با این حال، اینکه آیا به عنوان یک راه حل عمل خواهد کرد یا خیر، باید در آینده مشخص شود.
فروشگاه آنلاین خوشکالا، بزرگترین بستر خرید صنعت خوراک و نوشیدنی کشور است که با تمرکز بر فروش قهوه و خوش کالا با گردآوری برندهای خوش نام و با کیفیت، با بیش از ۲۰۰۰ مدل های مختلف قهوه، پاسخگوی نیاز هر سلیقهای است. شما به راحتی میتوانید با مقایسهی محصولات مختلف، قیمت قهوه ترک، قیمت قهوه فوری ، سفارش خود را ثبت نموده و در صورت نیاز از مشاورهی تخصصی کارشناسان بهرهمند شوید.
کنترل عصارهی قهوه، بهترین و هم یکی از سختترین موارد در دمآوری قطرهای است. عناصر بسیاری باید در ن...
موج سوم قهوه. در کافیشاپها و فضای مجازی بارها با این اصطلاح روبهرو میشویم؛ اما واقعا معنای آن چی...
قهوه دوستان با هر سطح از تخصص، تا حدودی با اسامی «عربیکا» و «روبوستا» آشنا هستند که برای اشاره به دو...