ما روزانه در جهان ۱.۴ میلیارد فنجان قهوه مصرف میکنیم. نزدیک ۴۰٪ از این مقدار یا ۴۰۰ میلیون فنجان قهوه به طور روزانه فقط در ایالات متحدهی آمریکا نوشیده میشود. در واقع قهوه بعد از آب، محبوبترین نوشیدنی جهان است.
در حدود چهارصد سال پیش، درختچهی استوایی Coffea Arabica با برگهای سبز براق و گیلاسهای قرمز روشن، خارج از جهان عرب و گوشهای از کشور اتیوپی، جایی که در قرن نهم میلادی مطابق با افسانهها توسط بز چرانی که متوجه شد حیواناتش پس از جویدن گیلاسهای آن فعالتر میشوند و شب را بیدار میمانند کشف شد، عملا ناشناخته بود.
در طی سالیان گذشته، از زمانی که متوجه شدیم قهوه میتواند در جهات مشابه بر ما اثر گذارد، این گیاه اقدامات زیادی برای گونهی انسان انجام داده و همچنین گونهی ما به نوبهی خود برای این گیاه بسیار مفید بوده است. ما بیش از ۱۱ میلیون هکتار زیستگاه جدید در جای جای جهان در اختیارش گذاشتیم، ۲۵ میلیون خانوادهی کشاورز را برای مراقبت و تغذیهی آن مامور کردیم و بهایش را تا جایی که به یکی از با ارزشترین کالاهای تجاری دنیا بدل شد، افزایش دادیم. برای درختچهای که نه خوراکی است و نه چندان زیبا و نه حتی پرورشاش راحت است، معاملهی بدی نیست!
اگر به تازگی با دنیای جادویی قهوه آشنا شدهاید، دانستن مبانی این علم، هنر و صنعت، از ضروریات کاوش در عجایب آن است. مجموعه مقالات «مبانی قهوه برای تازه کارها»، میتواند دید شما را به این دنیای جدید روشنتر کند.
قهوه دوستان با هر سطح از تخصص، بیشک تا حدودی با اسامی «عربیکا» و «روبوستا» آشنا هستند. این الفاظ برای اشاره دو گونه دانهی قهوه که برای مقاصد تجاری کشت میشوند مورد استفاده قرار میگیرند.
این دو گونه از فرآیند برداشت محصول، برشتهکاری و حتی دمآوری از پودر به مایع جادوییای که به عنوان قهوه میشناسیم با هم همانند هستند؛ اگرچه، وجه اشتراک این دو همینجا به پایان میرسد. روبوستا و عربیکا در «مزه»، «محیط رشد» و «کیفیت» با هم متفاوتاند.
از نظر حجم کشت، کشور برزیل بزرگترین تولید کنندهی قهوهی عربیکا و کشور ویتنام بزرگترین تولید کنندهی قهوهی روبوستا است. اما این دو کشور تنها از نظر حجم کشت سرآمد هستند و دیگر کشورهای آفریقا و آمریکای مرکزی و جنوبی در کشت قهوهی عربیکا و کشورهای آسیای جنوب شرقی در کشت قهوهی روبوستا بسیار قدرتمند در حال فعالیتاند.
دانههای قهوهی روبوستا از گیاهان انعطافپذیر که توانایی رشد در ارتفاع پایین 1۰۰ تا 9۰۰ متری دارند به دست میآید. دانههای روبوستا در مقابل صدمات ناشی از آفات زیاد آسیبپذیر نیستند. علاوه بر این، نسبت محصول نهایی قابل برداشت بر مساحت تحت کشت آن بیشتر از گونهی دیگر است و هزینههای تولید پایینتری دارد.
متناقضا، دانههای قهوهی عربیکا آسیبپذیرند و میبایست در آبوهوای خنک و نیمهگرمسیری رشد کنند. دانههای قهوه عربیکا همچنین نیازمند رطوبت زیاد، خاک غنی، سایه و آفتاب هستند. دانهی عربیکا در مقابل حملهی انواع مختلف آفات، دمای پایین و نگهداری ضعیف آسیبپذیر است. همچنین این گونه دانهها نیازمند رشد در ارتفاعات بالاتر (۸۰۰ تا ۲۰۰۰ متر) هستند.
گیلاس قهوهی عربیکا و روبوستا، از لحاظ آناتومی تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند، ولی دانههای قهوهی عربیکا بیضی شکل و دارای انهنایی در وسط و دانههای قهوهی روبوستا دایرهای با خط صاف هستند. از نظر تفاوت ظاهری گیاه، قهوهی عربیکا از درختهای بلند ۵ تا ۷ متر و قهوهی روبوستا از بوتههای بین ۳ تا ۵ متر به دست میآیند. برگهای عربیکا باریک و سوزنی و گیاه روبوستا پهن برگ است.
پس از برشتهکاری (Rousting)، شاهد تفاوتهایی شامل میزان کافئین، که در قهوه روبوستا تقریبا ۲ برابر قهوه عربیکا، مقدار چربی که در دانهی روبوستا بیشتر از دانهی عربیکا است و نتیجهی آن غلظت بیشتر قهوهی روبوستا میشود هستیم. قهوهی عربیکا در مقابل عطر و طعم تند و تلختر قهوهی روبوستا، ترش و شیرین و ملایمتر است. با ترکیب این دو نژاد با یکدیگر میتوانیم تعادل طعمی از ترشی و تلخی مطلوبی را تجربه کنیم.
به طور معمول، قهوهی عربیکا قهوهی مرغوبتر و محبوبتری از قهوهی روبوستا شناخته میشود. تولیدات روبوستا حدود ۳۰ و تولیدات عربیکا حدود ۷۰ درصد از تجارت جهانی این محصول را شامل میشوند.
قهوهی عربیکا در مقایسه با قهوهی روبوستا. منبع نگاره: CoffeeTeacy.com
مجموعه مقالات «مبانی قهوه برای تازه کارها»:
۱- آشنایی اولیه با گیاه قهوه، میوه و کشت آن
۲- تفاوت قهوهی عربیکا و روبوستا
۳- قهوهی اسپشیالتی چیست و چه تفاوتی با قهوهی تجاری دارد؟
۵- رست یا برشتهکاری قهوه
با تشکر از جناب آقای «پرهام لطیفی» که در گردآوری این مقاله کمک شایانی نمودند.
شکافت یا ترک اول: لحظهای در برشتهکاری قهوه که تقریبا اسطورهای شده و به راستی سزاوار آن است. مرحله...
کنترل عصارهی قهوه، بهترین و هم یکی از سختترین موارد در دمآوری قطرهای است. عناصر بسیاری باید در ن...
موج سوم قهوه. در کافیشاپها و فضای مجازی بارها با این اصطلاح روبهرو میشویم؛ اما واقعا معنای آن چی...