قهوه دومین تجارت بزرگ دنیا نیست

«قهوه پس از نفت، دومین کالای پرمعامله‌ی جهان است»: این را در کتاب‌های منتشر شده، وب‌ٰسایت‌های بی‌شمار، تزهای دانشگاهی و دیگر جاها مشاهده خواهید کرد. اخیرا، استارباکس آن را در کمیتهی روابط خارجی سنای آمریکا نیز تکرار کرد. اما حقیت ندارد؛ و هرچه بیشتر تکرارش کنیم، ارزش واقعی صنعت قهوه را بیشتر کاهش می‌دهیم.

چرا مردم اعتقاد دارند که کافه بیشترین کالای تجاری است

برای این ادعا توضیحات متعددی ارائه شده است. برخی به قراردادهای آینده اشاره می‌کنند، سیستمی که به موجب آن، معامله‌گران متعهد می‌شوند در آینده قهوه بخرند. با این حال، اگر به قراردادهای آتی قهوه نگاه کنید، باید قراردادهای آتی سایر محصولات را نیز بررسی کنید. Politifact در این مورد تحقیق کرد و دریافت که قهوه حتی در بین 20 قرارداد آتی برتر کشاورزی هم نیست. Politifact هم‌چنین با «جان بافس»، اقتصاددان ارشد گروه چشم‌اندازهای توسعه‌ی بانک جهانی مصاحبه کرد که گفت قهوه در دهه‌ی 70، دومین کالای پر معامله‌ی جهان بود. اما کدام سال؟ از نظر حجم یا ارزش؟ در سراسر جهان یا فقط در برخی کشورها؟ منابع بیشتری اعلام کرده‌اند که قهوه در دهه‌ی 70، در مناطقی مانند آمریکای لاتین، دومین کالای پر معامله بوده است. ادعایی که اعتبار بیشتری دارد و منابع معتبر هم آن را تایید می‌کنند، هرچند برای یافتن این داده‌ها سخت تلاش کرده‌ایم.

 واقعیت‌ها

این موضوع یکی از افسانه‌های آزاردهنده است که به راحتی از طریق مراجع «اثبات» می‌شود، اما وقتی شروع به مشاهده‌ی داده‌های واقعی می‌کنید، رنگ می‌بازد. اول از همه، اجازه دهید تفاوت بین «کالا» و «محصول» را بررسی کنیم: کالا، یک محصول خام است. برای مثال، قهوه‌ی سبز یا برشته‌شده، هم کالا و هم محصول است. اما یک بطری قهوه‌ی سرد دم در سوپرمارکت، تنها یک «محصول» است. و قهوه نه دومین «محصول» پر معامله‌ی جهان است و نه دومین «کالا»ی پر معامله در جهان. بنا به گزارش «رصدخانه‌ی پیچیدگی‌های اقتصادی دانشگاه (OEC) MIT»، نوشیدنی قهوه، 98مین «محصول» پرفروش جهان است. و قهوه‌ی سبز و برشته‌شده، به ترتیب رتبه‌ی ۱۱۴ و ۳۰۱ را به خود اختصاص داده‌اند. (به نظر می‌رسد همه‌ی داده‌ها مربوط به سال 2015 است.) مطمئنا، ما در اینجا در مورد «محصولات» صحبت می‌کنیم. اما کالاهای فراوانی بالای قهوه در این لیست وجود دارد: نفت، فلزات، محصولات زراعی و ... در حقیقت، قهوه حتی دومین محصول کشاورزی پر معامله‌ی جهان نیست. این جایگاه به گندم، در رتبه‌ی 70، پس از سویا در رتبه‌ی 54 تعلق دارد. غافلگیر شدید؟ شما تنها نیستید. اگرچه بسیاری از افراد در صنعت قهوه این را رد کرده‌اند، اما افسانه هم‌چنان در حال گسترش است.

ارزش واقعی صنعت قهوه

مشکل این افسانه این است که ارزش واقعی صنعت قهوه را کم می‌کند. خیر، قهوه دومین کالای پر معامله‌ی جهان نیست. اما هم‌چنان یک صنعت بزرگ است. به گفته OEC، ارزش صادرات آن در سال 2015 بالغ بر 30 میلیارد دلار بوده است. همچنین برای اقتصاد خیلی از کشورها بسیار مهم است. برای مثال در کلمبیا 7.2 درصد صادرات و به گفته‌ی بانک جهانی ۷ تا ۸ درصد تولید ناخالص داخلی را شامل می‌شود. و قهوه هنوز صنعتی است که معمولاً در آن قیمتها پایین است و تولیدکنندگان در اثر شرایط جوی نامناسب، آفات و موارد دیگر آسیب‌پذیرند. در صورت تکرار ادعاهای نادرست، چگونه می‌توانیم از مردم بخواهیم که این مسائل را باور کنند؟ و چگونه می‌توان انتظار داشت که آنها تأثیر واقعی افزایش قیمت را باور کنند؟

قهوه تفاوت قابل توجهی در زندگی میلیون‌ها نفر در سراسر جهان ایجاد می‌کند. به ویژه اگر قیمت مناسبی به آن‌ها پرداخت شود و خریداران قهوه روی محصولات با کیفیت و زیرساخت‌های کشاورزی خوب، سرمایه‌گذاری کنند. زمان آن رسیده که ارزش واقعی قهوه را بیان کنیم.