نتیجهای یافت نشد
قهوه، این نوشیدنی گرمابخش و معطر، چیزی فراتر از یک نوشیدنی ساده در فرهنگ عرب است. این دانههای تیره که سفری طولانی از اتیوپی تا قلب خاورمیانه را پیمودهاند، در تار و پود زندگی اجتماعی، آداب و رسوم، و حتی تاریخ منطقه تنیده شدهاند. از قهوهخانههای تاریخی که محل تبادل نظر و هنر بودهاند تا فنجانهای کوچک و دلگشای قهوه عربی که نماد مهماننوازی هستند، قهوه حضوری پررنگ و ماندگار در این فرهنگ غنی دارد. در این مقاله به اعماق این رابطه دیرینه سفر میکنیم و نقش قهوه در فرهنگ عربی را از گذشته تا به امروز مورد بررسی قرار میدهیم.
داستان کشف قهوه، با افسانهای از چوپانی اتیوپیایی به نام خالدی آغاز میشود که متوجه انرژی و سرزندگی غیرعادی بزهایش پس از خوردن میوه درختچهای خاص شد. این داستان، اگرچه در هالهای از ابهام قرار دارد، اما به خوبی به خاستگاه اولیه قهوه در شرق آفریقا اشاره میکند. آنچه مسلم است، این است که قهوه برای اولین بار در منطقه کنونی یمن در شبه جزیره عربستان به صورت نوشیدنی مصرفی درآمد و از همانجا سفر خود را به سراسر جهان آغاز کرد.
در قرن پانزدهم میلادی، قهوه به مکه رسید و سپس به سرعت در سراسر شبه جزیره عربستان و از آنجا به امپراتوری عثمانی و شمال آفریقا گسترش یافت. این گسترش مدیون زائرانی بود که تجربه نوشیدن این مایع نیروبخش را با خود به شهرها و کشورهایشان میبردند. در ابتدا، قهوه به عنوان نوشیدنی صوفیان برای بیدار ماندن در طول شب و عبادت مورد استفاده قرار میگرفت، اما به تدریج جای خود را در میان عموم مردم نیز باز کرد.
با گسترش مصرف قهوه، پدیدهای جدید در شهرهای بزرگ عربی و عثمانی ظهور کرد: قهوهخانهها. این مکانها به سرعت به کانونهای اصلی زندگی اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی تبدیل شدند. در قهوهخانهها، مردم فارغ از طبقه اجتماعی، برای نوشیدن قهوه، گفتگو، بازی شطرنج و تخته نرد، گوش دادن به موسیقی و داستانسرایی جمع میشدند. این فضاها نقش مهمی در تبادل اخبار و اطلاعات ایفا میکردند و به نوعی "مدارس خردمندان" شهرت یافتند.
با این حال، محبوبیت و نقش پررنگ قهوهخانهها گاهی اوقات با مخالفتهایی نیز روبرو میشد. برخی از علمای مذهبی به دلیل اثر محرک قهوه و تجمع افراد با عقاید مختلف در قهوهخانهها، با آنها مخالفت میکردند و در دورههایی ممنوعیتهایی نیز برای فعالیت آنها اعمال شد. اما جاذبه اجتماعی و فرهنگی قهوه و قهوهخانهها چنان قوی بود که این ممنوعیتها هرگز نتوانستند مانع از رشد و گسترش آنها شوند.
هنگامی که صحبت از قهوه در فرهنگ عربی میشود، نمیتوان از "قهوه عربی" یا "قَهْوَة" صرف نظر کرد. این نوع قهوه که با روشی خاص و با افزودن ادویهجاتی معطر تهیه میشود، نماد اصلی مهماننوازی و احترام در بسیاری از کشورهای عربی، به ویژه در منطقه خلیج فارس و شبه جزیره عربستان است.
قهوه عربی معمولاً از دانههای عربیکا با درجه برشتهکاری روشن تا متوسط تهیه میشود. ویژگی بارز آن، افزودن هل سبز در هنگام دم کردن است که عطر و طعمی منحصربهفرد و دلپذیر به آن میبخشد. در برخی مناطق، ادویهجات دیگری مانند زعفران، میخک، یا گلاب نیز به آن اضافه میشود.
طرز تهیه قهوه عربی آداب خاص خود را دارد. این قهوه معمولاً در ظرفی سنتی به نام "دَلَّة" (Dallah) تهیه و در فنجانهای کوچک بدون دسته به نام "فِنْجَان" (Finjan) سرو میشود. سرو قهوه عربی با آداب خاصی همراه است؛ میزبان با دست راست فنجان را تعارف میکند و مهمان نیز با دست راست آن را دریافت میکند. معمولاً فنجانها تا نیمه پر میشوند و مهمان میتواند با تکان دادن فنجان خالی، علامت دهد که دیگر قهوه نمیخواهد. این رسم نشاندهنده سخاوت میزبان و احترام به مهمان است.
در کنار قهوه عربی، "قهوه ترک" نیز جایگاه ویژهای در بسیاری از کشورهای عربی، به خصوص در منطقه شام (Levant) و شمال آفریقا دارد. قهوه ترک که میراث امپراتوری عثمانی است، با روش دم کردن خاص خود در قهوهجوشی کوچک به نام "جذوه" (Cezve) یا "رکوه" (Rakweh) شناخته میشود.
برای تهیه قهوه ترک، دانههای قهوه بسیار ریز آسیاب میشوند، تقریباً به نرمی آرد. سپس پودر قهوه همراه با آب و شکر (بسته به ذائقه) در جذوه ریخته شده و بر روی حرارت ملایم قرار میگیرد تا به نقطه جوش برسد و کف کند. ویژگی قهوه ترک، بافت غلیظ و وجود لایهای از کف بر روی آن است. تفاله قهوه در انتهای فنجان باقی میماند و در برخی فرهنگها، از آن برای فالگیری (تفأل) استفاده میشود.
قهوه ترک و قهوه عربی هرچند هر دو ریشه در منطقه دارند و از دانههای عربیکا (و گاهی ترکیبی با ربوستا) تهیه میشوند، اما در روش تهیه، درجه برشتهکاری، و افزودنیها تفاوتهای چشمگیری دارند و هر یک طعم و عطر خاص خود را ارائه میدهند.
همانطور که اشاره شد، پایه اصلی بسیاری از انواع قهوه در فرهنگ عرب، به خصوص قهوه عربی، دانههای عربیکا است. این دانهها که معمولاً در مناطق کوهستانی کشت میشوند، طعمی ملایمتر، عطری پیچیدهتر، و اسیدیته بالاتری نسبت به دانههای ربوستا دارند. عربیکا دارای نتهای طعمی متنوعی از میوهها و گلهاست و تلخی کمتری دارد.
در مقابل، دانههای ربوستا که در ارتفاعات پایینتر و آب و هوای گرمتر رشد میکنند، کافئین بیشتری دارند و طعم آنها قویتر، تلختر و با بادی سنگینتر است. ربوستا معمولاً برای افزودن کرما (فوم روی اسپرسو) و افزایش میزان کافئین در ترکیبهای قهوه استفاده میشود. اگرچه عربیکا در فرهنگ عرب غالب است، اما در برخی ترکیبها یا برای مقاصد خاص، ممکن است از دانههای ربوستا نیز استفاده شود. هنگام خرید قهوه، توجه به نوع دانه (عربیکا یا ربوستا یا ترکیبی از آنها) میتواند به شما در انتخاب طعم مورد نظرتان کمک کند.
روشهای دمآوری قهوه در فرهنگ عربی از سنت تا مدرنیته را در بر میگیرد. "دَلَّة" و "جذوه" نمادهای سنتی این فرهنگ هستند که همچنان در بسیاری از خانهها و قهوهخانهها برای تهیه قهوه عربی و قهوه ترک مورد استفاده قرار میگیرند.
اما با ورود تکنولوژی، قهوه ساز و دستگاه قهوه ساز مدرن نیز جای خود را در آشپزخانهها و کافههای جهان عرب باز کردهاند. از موکاپات که روشی ساده و محبوب برای تهیه قهوهای شبیه به اسپرسو در خانه است، تا دستگاههای قهوه ساز قطرهای، فرنچ پرس، و انواع دستگاه اسپرسو ساز اتوماتیک و نیمهاتوماتیک، همگی برای تهیه انواع مختلف قهوه، از جمله نوشیدنیهای بر پایه اسپرسو که در سالهای اخیر محبوبیت زیادی در کشورهای عربی پیدا کردهاند، استفاده میشوند.
خرید قهوه ساز و خرید دستگاه قهوه ساز اکنون به امری رایج تبدیل شده است و بازار متنوعی از این محصولات با برندها و قابلیتهای مختلف وجود دارد. انتخاب قهوه ساز مناسب بستگی به نوع قهوهای دارد که میخواهید تهیه کنید و همچنین بودجه و فضای شما دارد.
در دهههای اخیر، فرهنگ قهوه در جهان عرب دستخوش تغییر و تحولات زیادی شده است. نسلهای جدید در کنار علاقه به قهوه عربی سنتی و قهوه ترک، به سمت انواع دیگر قهوه و روشهای دمآوری مدرن نیز گرایش پیدا کردهاند. کافههای مدرن با فضاهایی شیک و منوها متنوع که انواع اسپرسو، لاته، کاپوچینو و سایر نوشیدنیهای قهوه را ارائه میدهند، در شهرهای بزرگ عربی رونق یافتهاند و به پاتوقی برای جوانان، دانشجویان و متخصصان تبدیل شدهاند.
این کافهها نه تنها مکانی برای نوشیدن قهوه، بلکه فضایی برای کار، مطالعه، و برقراری ارتباطات اجتماعی هستند. فرهنگ "قهوه تخصصی" (Specialty Coffee) نیز در حال رشد است و توجه به کیفیت دانهها، روشهای برشتهکاری و تکنیکهای دمآوری افزایش یافته است. این تحولات نشاندهنده پویایی فرهنگ قهوه در جهان عرب و انطباق آن با سبک زندگی مدرن است، در حالی که همچنان ریشههای عمیق خود در سنت و مهمانداری را حفظ کرده است.
قهوه نه تنها یک کالای فرهنگی، بلکه یک کالای تجاری مهم در تاریخ جهان عرب بوده است. یمن در قرون گذشته یکی از مراکز اصلی کشت و صادرات قهوه به سراسر جهان بود و بندر موکا (Mocha) نام خود را به نوعی از قهوه بخشید. تجارت قهوه از طریق مسیرهای دریایی و زمینی به ثروتمند شدن شهرها و مناطق کمک کرد و نقش مهمی در اقتصاد منطقه ایفا نمود.
امروزه نیز قهوه یک کالای مهم در بازارهای جهانی است و کشورهای عربی هم به عنوان مصرفکننده و هم در برخی موارد به عنوان تولیدکننده (هرچند در مقیاس کوچکتر نسبت به گذشته) در این بازار حضور دارند. واردات انواع دانههای قهوه، به خصوص عربیکا و ربوستا، و همچنین قهوه سازها و تجهیزات مرتبط، بخشی از فعالیتهای تجاری در این کشورهاست. سایتها و فروشگاههای آنلاین متعددی نیز در زمینه خرید قهوه و لوازم آن فعالیت میکنند و امکان دسترسی آسانتر مصرفکنندگان به محصولات متنوع را فراهم کردهاند. در این میان، پلتفرمهایی نظیر خوش کالا نیز ممکن است در ارائه محصولات مرتبط با قهوه به مشتریان نقش داشته باشند.
در نهایت، قهوه در فرهنگ عربی داستانی غنی و چندوجهی است؛ داستانی از کشف، گسترش، آداب و رسوم، و انطباق با دنیای مدرن. از دَلَّة و جذوه سنتی تا دستگاههای قهوه ساز پیشرفته، از قهوه عربی با عطر هل تا اسپرسو مدرن، قهوه همواره در قلب زندگی اجتماعی و فرهنگی منطقه جای داشته است. این نوشیدنی، پلی است میان گذشتهای پر افتخار و آیندهای پویا، که همچنان با عطر و طعم دلنشین خود، لحظات مهماننوازی، گفتگو، و زندگی روزمره را در جهان عرب رنگین میکند. برای علاقهمندان به قهوه، کاوش در این فرهنگ غنی و متنوع تجربهای لذتبخش و آموزنده خواهد بود، تجربهای که با نوشیدن یک فنجان قهوه عربی اصیل یا یک شات اسپرسو در یک کافه مدرن عربی آغاز میشود.
کنترل عصاره‌ی قهوه، بهترین و هم یکی از سخت‌ترین موارد در دمآوری قطرهای است. عناصر بسیاری باید در ن...
موج سوم قهوه. در کافی‌شاپ‌ها و فضای مجازی بارها با این اصطلاح روبه‌رو می‌شویم؛ اما واقعا معنای آن چی...
قهوه دوستان با هر سطح از تخصص، تا حدودی با اسامی «عربیکا» و «روبوستا» آشنا هستند که برای اشاره به دو...
لطفا برای مشاوره رایگان خرید شماره موبایل خود را وارد نمایید
همکاران ما در اولین فرصت به شما پیام خواهند داد
