قهوه اکسلسا چیست

قهوه اکسلسا گونه‌ای از قهوه منحصربفرد، مقاوم و سازنده می‌باشد که کشف آن در قرن بیستم در آفریقا صورت گرفت.

کشت و مصرف قهوه اکسلسا به وسعت زیادی در آسیا و آفریقا انجام می‌گیرد اما این دال بر این نیست که آسیا و آفریقا منشا تولید قهوه اکسلسا باشد. در نتیجه برخی مواقع شاهد هستیم دانه‌های قهوه به درستی کاشت، فراوری و تهیه نمی‌شوند که در نهایت قهوه‌ای با کیفیت پایین و بدون داشتن فاکتورهای طعم مشخص حاصل می‌شود.

حال اگر در پرورش قهوه اکسلسا همانند سایر قهوه‌ها از جمله روبوستا، دقت و توجه کافی اتخاذ شود، لوبیاهای باکیفیت و منحصربفردی به‌وجود خواهد آمد.

منشا قهوه اکسلسا

لوبیا قهوه اکسلسا در سال 1903 در آفریقای مرکزی معروف به Coffee dewevrei یا dewevreié کشف شد اما این قهوه کمیاب امروزه در جنوب شرق آسیا مانند ویتنام و فیلیپین کشت می‌شود. پیش از این باور بر این بود که قهوه اکسلسا گونه‌ای از قهوه‌های تیره می‌باشد اما در سال 2006 طبق طبقه‌بندی‌های جدید به‌عنوان گونه‌ای از لیبریکا معرفی شد. این آشفتگی در دسته‌بندی قهوه اکسلسا از آن‌جا نشات می‌گیرد که در هنگام عرضه لیبریکا برچسب قهوه اکسلسا را بر روی بسته‌بندی نصب می‌کنند که در نتیجه‌ی این امر داده‌ها و توضیحات دقیق و قابل اطمینان در مورد تولید قهوه قابل دستیابی نخواهد بود که سبب می‌شود کشاورزان نیز اهمیت و نظارت کمتری بر کنترل کیفیت قهوه‌های تولیدی داشته باشند.

مشخصات ویژه گیاه اکسلسا

گیاه قهوه اکسلسا برخلاف قهوه عربیکا و ربوستا به‌صورت درختچه نبوده و درخت است که در ارتفاعات 1000 تا 1300 مترمکعب رشد می‌کند. اگرچه گیاه قهوه اکسلسا مقاوم و منعطف می‌باشد اما نیازمند مراقبت و توجه خاص بوده و مدیریت پرورش آن دشوار می‌باشد.

درخت اکسلسا برخلاف سایر درختان و درختچه‌ها در برابر آفات، زنگ‌زدگی و آسیب پروانه‌های معدنچی مقاوم‌اند اما مستعد ابتلا به بیماری قارچی تریکومیکوز هستند.

برگ گیاه اکسلسا از گیاهان بزرگ برگ نیز بزرگ‌تر بوده که طول هر برگ آن  26 سانتی‌متر و عرض آن 13 سانتی‌متر می‌باشد.

لوبیای گیاه اکسلسا نامتقارن بوده به‌طوری که طول لوبیا 9 میلی‌متر و عرض آن 6 میلی‌متر می‌باشد.

کافئین قهوه اکسلسا از کافئین قهوه عربیکا کمتر است به‌طوری‌که میزان کافئین در لوبیای اکسلسا از 0.86 تا 1.13 گرم در هر 100 گرم در مقایسه با 1.2 تا 1.5 گرم برای عربیکا می‌باشد.

طرز تهیه اسپرسو رومانو

تنوع یا گونه؟

به گفته چندتن از صادرکنندگان و تولیدکنندگان انواع قهوه، با وجود اینکه قهوه اکسلسا زیرمجموعه قهوه لیبریکا قرار گرفته است، اما تفاوت‌های حائزاهمیتی در آن‌ها وجود دارد.

از جمله این‌که لوبیا قهوه لیبریکا همانند بادام است اما لوبیای قهوه اکسلسا از نظر ابعادی کوچکتر و گردی شکل می‌باشد.

با وجود تفاوت‌هایی که میان این دو قهوه وجود دارد اما تولیدکنندگان این دو قهوه را در یک گروه قرار داده و در طبقه‌بندی به یک نام می‌خوانند.

طبق یافته‌های جدید، دو قهوه لیبریکا و اکسلسا تفاوت‌های ژنتیکی بسیاری دارند و براساس اختلافاتی که در کروموزوم‌های آن‌ها وجود دارد این دو باید در نوع و گونه‌های متفاوت از هم در نظر گرفته شوند.

چالش‌های پرورش اکسلسا

رشد درخت اکسلسا به 9 متر ارتفاع و قطر آن 6 تا 7 متر می‌رسد همچنین رشد و بهره‌وری زیاد این درختان، تولیدکنندگان را مجاب می‌کند که زود به زود به هرس درختان بپردازند که این کار نیازمند نیروی کار زیاد و صرف وقت و هزینه زیاد می‌باشد.

زمان بلوغ لوبیاهای قهوه اکسلسا 1 سال زمان می‌برد که این هزینه تولید را افزایش می‌دهد.

تمامی این عوامل سبب می‌شوند کشاورزان تمایل چندانی به تولید این نوع قهوه نداشته باشند.

به دلیل کمبود اطلاعات و نبود آگاهی در مورد این نوع قهوه و عدم دسترسی به اطلاعات لازم و کافی نسبت به سایر قهوه‌ها، بازار تولید و فروش قهوه اکسلسا بسیار کم می‌باشد و تولیدکنندگان این نوع قهوه آن‌را برای مصارف خود نگهداری می‌کنند.

میزان روست قهوه اکسلسا

 اگرچه پرورش گیاه اکسلسا با دشواری‌هایی روبرو است اما بعد از پرورش این قهوه اگر پردازش آن به‌خوبی انجام شود، می‌توان قهوه‌ای با پروفیل پیچیده و جذاب تولید کرد.

لوبیای اکسلزا دارای موسیلاک غلیظ‌‌تری نسبت به عربیکا است و مواد جامد محلول بسیار کمتری دارد. این بدان معنی است که پروفیل‌های موجود برشته برای اکسلسا نباید از هیچ لوبیای دیگری گرفته شود و باید از منحنی‌ها و بهترین روش‌ها استفاده شود.

علاوه بر این، میزان حلالیت پایین آن به این معنی است که برای رسیدن به پروفیل‌های با عطر و طعم مطلوب، ممکن است نیاز باشد که دانه‌های اکسلسا در دماهای بالاتر یا برای مدت زمان بیشتری بو داده شوند.

روست متوسط لوبیای اکسلسا ​​می‌توانند نت‌های توت مانند و میوه‌ای و همچنین طعم‌های چوبی و ذرت بو داده تولید کنند.

تفت تیره لوبیاها، نت‌هایی بیشتر از شکلات و خامه در بدنه لوبیاها به‌وجود خواهد آمد.

با این حال به دلیل نبود بازار فروش و کم بودن میزان قیمت این نوع قهوه، تولید انبوه قهوه اکسلسا کاری معقول نمی‌باشد. اما با تغییر روند کاشت در ارتفاعات پایین‌تر، استفاده از درخت اکسلسا به‌عنوان پیوند پایه گیاهان روبوستا و عربیکا به دلیل مقاومت آن در برابر آفات، همچنین با گذشت زمان، تحقیقات بیشتر، داده‌های بیشتر و تولید بیشتر می توان بازار تولید و فروش بیشتری برای این لوبیا غیرمعمول به‌وجود آورد هرچند با وجود بهبود شرایط پرورش این گیاه، باز نمی‌توان به تولید گسترده آن امیدوار بود.